پهن برگان و سوزنی برگان

چوبها به دو گروه پهن برگ و سوزنی برگ تقسیم بندی می شوند:

• درختانی نظیر بلوط، افرا، چنار، راش و بسیاری از درختان دیگر که عمدتاً دارای برگهای پهن می باشند، جزو پهن برگان به شمار می آیند. درختان پهن برگ اغلب خزان کننده بوده بدین معنا که در فصل پاییز برگ درخت زرد شده و به زمین می‌ریزد.

            چوب پهن برگان معمولاً سنگین‌تر و سخت تر از چوب سوزنی برگان است. بدین جهت گاهاً، بصورت «سخت چوب»نامیده می‌شوند که اصطلاح درست و دقیقی برای نامیدن پهن برگان نیست. بدلیل وزن مخصوص بیشتر چوب پهن برگان نسبت به سوزنی برگان، در مواردی که وزن مخصوص و مقاومتهای مکانیکی چوب اهمیت ویژه‌ای دارد از پهن برگان استفاده می‌شود.

           چوب پهن برگان بعلت نقوش پیچیده‌تر و جذاب‌تر، در موارد دکوراتیو که نقش چوب حائز اهمیت است مانند مبلمان، کف پوش چوبی و غیره نسبت به چوبهای سوزنی برگ ارجحیت دارند.

• درختانی نظیر کاج‌ها، نوئل، لاریکس و غیره جزو گروه سوزنی‌برگ به حساب‌ می‌آیند. این گروه از درختان دارای برگهای سوزنی (مانند کاج‌ها) و یا فلسی (مانند سروها) هستند. سوزنی‌برگان عمدتاً غیر خزان کننده بوده، بدین معنا که برگهای خود را از دست نداده و در تمامی فصول سال سبز می‌باشند.

           چوب سوزنی‌برگان با داشتن نرمی بیشتر قابلیت کار و ابزار خوری بهتری دارند.   سوزنی‌برگان با داشتن تنه‌های سیلندری،صاف و بلند، امکان استحصال چوب‌آلات طویل و صاف را فراهم می‌آورند.

چوب‌های سوزنی‌برگ بعلت همکشیدگی (کاهش ابعاد چوب به علت از دست دادن رطوبت) و واکشیدگی (افزایش ابعاد چوب به علت از جذب رطوبت) کمتر نسبت به پهن برگان، در مواردی که ثبات ابعاد چوب مهم است، ارجحیت دارند.

درختان سوزنی برگ، نسبت به پهن برگان رشد سریعتری داشته و زودتر به سن بهره‌برداری می‌رسند.

سوزنی برگان عمدتاً در جنگلهای نیمکره شمالی و در عرضهای زیاد جغرافیایی یافت می‌شوند و به همین علت کشور ما از نظر منابع جنگلی سوزنی برگ فقیر می‌باشد.

برون چوب و درون چوب

چوبی که بلافاصله در زیر پوست درخت ایجاد می شود، برون چوب نامیده می‌شود. برون چوب رنگی روشن داشته و دارای سلولهای زنده است که آب را از ریشه به برگ‌ها و شاخه‌ها منتقل می‌کند.  در زیر برون چوب، در قسمت مرکزی تنه، درون چوب قرار دارد. به واسطه تجمع مواد مختلفی نظیر مواد استخراجی، صمغ، رزین و غیره درون چوب رنگ تیره‌تری نسبت به برون چوب دارد. این مواد باعث افزایش مقاومت به پوسیدگی درون چوب برخی گونه‌های چوبی می‌شوند.

چوب بهاره (چوب آغاز) و چوب تابستانه (چوب پایان)

دوایر رویش چوب از دو بخش مجزا تشکیل شده است: چوب بهاره (چوب آغاز) آن بخش از دایره رویشی است که معمولاً در فصل بهار شکل می‌گیرد. سلولهای چوب آغاز نسبتاً قطر بزرگ، دیواره نازک و رنگ روشن دارند.  چوب تابستانه (چوب پایان) بعد از چوب آغاز شکل گرفته،ظاهری تیره‌تر و بافتی متراکم‌تر دارد.

عرض دایره رویش سالیانه و درصد چوب تابستانه در مواردی که مقاومتهای مکانیکی چوب حائز اهمیت است، فاکتور مهمی در درجه بندی چوب حساب می شود. در چوب سوزنی برگان، دوایر رویش با عرض کمتر به معنای چوب متراکم‌تر و فشرده‌تر بوده و از مقاومتهای مکانیکی بالاتری برخوردار است.

میزان رطوبت چوب

مقدار آب موجود در چوب از فاکتورهای بسیار مهم می‌باشد چراکه این میزان رطوبت می‌تواند تاثیر چشمگیری بر دوام چوب در برابر پوسیدگی قارچی، کپک، حمله حشرات و همچنین مقاومتهای مکانیکی چوب بگذارد.

از طرف دیگر دانستن میزان رطوبت چوب، مسائل مربوط به حمل و نقل، انبارداری، تبدیل و استفاده از چوب را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

میزان رطوبت چوب عبارتست از نسبت وزن آب موجود در چوب به وزن چوب خشک شده در کوره آزمایشگاهی که با کمک رابطه زیر محاسبه می‌شود:

که در آن:

• M.C % : میزان رطوبت چوب بصورت درصد
• W_w : وزن اولیه (مرطوب) چوب
• W_۰: وزن خشک چوب (خشک شده در کوره آزمایشگاهی)

برخی مزایای چوبهای سوزنی برگ در مقایسه با پهن برگان

1. چوبهای سوزنی برگ دارای میزان همکشیدگی و واکشیدگی کمتری هستند.
2. چوبهای سوزنی برگ اعوجاج و مارپیچ تاری کمتری دارند.
3. تنه‌های سیلندری، صاف و بلند در گرده‌بینه‌های سوزنی برگ به مراتب بیشتر یافت می‌شود.
4. بدلیل انجام هرس طبیعی،طول تنه بدون شاخه در سوزنی برگان بیشتر است.
5. قیمت چوب‌های سوزنی برگ معمولاً کمتر از چوبهای پهن برگ است.
6. میزان در دسترس بودن جنگل‌های سوزنی برگ،بصورت دست کاشت و طبیعی، بیش از جنگل‌های پهن برگ است.
7. سن بهره‌برداری درختان سوزنی برگ به مراتب کمتر از پهن برگان است و از سرعت رشد بیشتری نسبت به پهن برگان برخوردارند.